Bạn đã bao giờ khó chịu vì hàng loạt tin nhắn quảng cáo hay bình luận lừa đảo xuất hiện vô tội vạ? Đó chính là Spam. Vậy Spam là gì? Spam nghĩa là gì trên các nền tảng phổ biến như Facebook, Gmail? Tại sao vấn đề “thư rác” lại trở thành rủi ro bảo mật toàn cầu?
Bài viết này sẽ giải thích chi tiết nguồn gốc, phân tích tác hại nghiêm trọng và cung cấp cho bạn cách loại bỏ spam mới nhất 2026 trên mọi thiết bị.
Đừng để thư rác làm lãng phí thời gian và đe dọa an toàn thông tin của bạn. Hãy cùng khám phá và chấm dứt tình trạng này ngay lập tức!
1. Spam là gì? Định nghĩa và nguồn gốc
Trước khi được hiểu theo nghĩa là “các nội dung làm phiền”, spam có nguồn gốc khá thú vị. Cùng tìm hiểu.
1.1 Khái niệm Spam nghĩa là gì?
Spam là thuật ngữ dùng để chỉ các thông điệp, tin nhắn, email, cuộc gọi hoặc nội dung được gửi hàng loạt đến người nhận mà họ không mong muốn.
Trong lĩnh vực công nghệ và truyền thông số, spam còn được gọi là:
- Thư rác
- Tin nhắn rác
- Email spam
- Social spam (spam trên mạng xã hội)
Spam gây phiền toái, làm gián đoạn giao tiếp và có thể tiềm ẩn rủi ro lừa đảo trên Internet.
1.2 Nguồn gốc thú vị của từ “Spam”
Từ “Spam” xuất phát từ một vở hài của Monty Python (1970), trong đó từ “Spam” được lặp đi lặp lại liên tục đến mức gây khó chịu.
Từ đó, cộng đồng Internet đã dùng “Spam” để mô tả các nội dung lặp lại – gây phiền toái như thư rác ngày nay.
1.3 Spam là gì trong công nghệ & Internet?
Trong Công nghệ thông tin (Information technology), Spam là gì được định nghĩa rõ ràng hơn:
- Email Spam (Email rác): Các thư điện tử quảng cáo, lừa đảo được gửi hàng loạt đến hộp thư người dùng mà không có sự cho phép. Đây là hình thức phổ biến nhất.
- Social Spam (Spam trên mạng xã hội): Bình luận, tin nhắn, thẻ tag không liên quan được gửi liên tục trên các nền tảng như Facebook, nhằm quảng bá hoặc làm phiền.
- Spamming: Hành vi lặp đi lặp lại một hành động (như gửi tin nhắn, bình luận) với tần suất cao, thường được thực hiện bởi Bot spam (Spambot).
2. Mục đích, Ưu điểm và Nhược điểm của Spam
Spam ko phải là một hành động ngẫu nhiên. Và luôn có mục đích cụ thể.
2.1 Mục đích của việc đi Spam là gì?
Hầu hết các hành vi gửi thư rác (Spamming) đều nhằm các mục đích tiêu cực:
- Lừa đảo (Fraud) & Đánh cắp danh tính (Identity theft): Thông qua các Email lừa đảo (Phishing) để lấy thông tin cá nhân.
- Quảng cáo và Tiếp thị: Quảng bá sản phẩm, dịch vụ một cách phi pháp và phi đạo đức (Internet ethics).
- Phát tán phần mềm độc hại: Gửi kèm link hoặc tệp tin chứa virus, mã độc tống tiền (Ransomware).
- SEO bẩn: Tạo backlink, bình luận chất lượng kém để thao túng Công cụ tìm kiếm (Search engine).
>> Xem thêm: Backlink là gì? Hướng dẫn xây dựng Backlink chất lượng
2.2 Ưu điểm của spam
Mặc dù có tính chất tiêu cực, spam vẫn được một số cá nhân/tổ chức sử dụng vì các “ưu điểm” sau:
- Tăng độ phủ nội dung: Thông điệp được đưa đến hàng triệu người trong thời gian ngắn, bất chấp tỷ lệ chuyển đổi thấp.
- Chi phí thấp: Chi phí gần như bằng 0 khi sử dụng các phần mềm Spambot hoặc hệ thống Email miễn phí.
- Tự động hóa dễ dàng: Dễ dàng triển khai thông qua các công cụ Tin học (Computing) tự động hóa.
2.3 Nhược điểm của spam
Nhược điểm của Spam vượt trội hơn hẳn ưu điểm, gây ra tác hại lớn cho người dùng và người gửi:
- Gây phiền toái, tiêu cực: Người nhận phải mất thời gian sàng lọc và xử lý các thông điệp vô ích.
- Nguy cơ bảo mật, lừa đảo: Tiếp tay cho Tội phạm mạng (Cybercrime), tăng nguy cơ bị lừa đảo.
- Giảm uy tín người gửi: Tài khoản bị đánh dấu là độc hại, gây mất uy tín nghiêm trọng trong Promotion and marketing communications.
- Bị hệ thống chặn, xếp vào thư rác: Các kỹ thuật chống spam (Anti-spam techniques) hiện đại sẽ đưa người gửi vào danh sách đen.
3. Các hình thức Spam phổ biến hiện nay (Phân loại theo nền tảng)
Ngoài email là nền tảng bị spam nhiều nhất, các nền tảng số dưới đây cũng bị spam bằng nhiều cách thức khác nhau.
3.1 Spam Email (Gmail) là gì?
Spam Email là gì? Là việc gửi email hàng loạt:
- Không có sự đồng ý của người nhận
- Chứa quảng cáo, mã độc, link lừa đảo (Internet fraud)
- Dùng bot hoặc danh sách email rác
Các dịch vụ như Gmail, Outlook sử dụng các thuật toán phức tạp để lọc những Email không mong muốn này và chuyển chúng vào thư mục Spam.
3.2 Spam trên Facebook Messenger là gì?
Spam trên Facebook Messenger được thể hiện qua hành vi gửi liên tục các thông điệp quảng cáo, tin nhắn trúng thưởng, hoặc link độc hại. Bạn sẽ nhận được tin nhắn hàng loạt từ người lạ hoặc các tài khoản bị hack.
3.3 Spam tin nhắn (SMS) và cuộc gọi rác
Đây là hình thức Spam điện thoại di động (Mobile phone spam) thông qua SMS hoặc VoIP spam (cuộc gọi rác qua Voice over IP). Các tin nhắn này thường quảng cáo vay tiền, bất động sản, hoặc lừa đảo nạp thẻ.
3.4 Spam nội dung website
Hình thức Spam trên diễn đàn (Forum spam) hoặc Spam trên blog (Spam in blogs) nhằm mục đích xây dựng backlink bẩn hoặc quảng cáo không liên quan, làm giảm chất lượng nội dung trên Trang web (Websites).
4. Tác động của Spam đối với doanh nghiệp
Về cá nhân, chúng ta chỉ đơn giản thấy spam khá phiền toái. Ở góc độ doanh nghiệp, dưới đây là những tác động khong tốt của spam:
4.1 Rủi ro an ninh mạng từ Email Spam và Phishing
Mất dữ liệu khách hàng/nội bộ: Các Email Phishing giả mạo có thể lừa nhân viên cung cấp thông tin đăng nhập, dẫn đến vi phạm dữ liệu.
Tấn công mã độc tống tiền (Ransomware) thông qua các tệp đính kèm spam: Một Email Spam chứa tệp độc hại có thể làm tê liệt toàn bộ Mạng máy tính (Computer networks) của công ty.
4.2 Thiệt hại về chi phí và hiệu suất
- Lãng phí thời gian của nhân viên để lọc và xử lý thư rác: Giảm hiệu suất lao động nghiêm trọng.
- Tăng chi phí băng thông, dung lượng lưu trữ máy chủ: Dữ liệu rác làm quá tải hệ thống.
4.3 Ảnh hưởng đến danh tiếng thương hiệu (Brand Reputation)
- Doanh nghiệp bị mạo danh để gửi thư rác (Email giả mạo): Gây thiệt hại trực tiếp đến niềm tin của khách hàng.
- Bị đánh giá thấp nếu hệ thống bảo mật kém, tạo cơ hội cho kẻ gian spam: Thể hiện sự thiếu chuyên nghiệp trong An toàn Internet (Internet safety).
4.4 Gian lận quảng cáo (Ad Fraud) và Spam trên Mạng xã hội
- Lượt nhấp chuột ảo, làm sai lệch kết quả chiến dịch Marketing: Gây lãng phí ngân sách Quảng cáo (Advertising).
5. Hướng dẫn cách chặn Spam và xử lý tin nhắn rác hiệu quả
Đây là cách loại bỏ spam mới nhất 2026 trên các nền tảng phổ biến:
5.1 Cách chặn tin nhắn, cuộc gọi Spam trên điện thoại (iPhone & Android)
Sử dụng tính năng lọc có sẵn: Kích hoạt tính năng lọc người gửi không xác định trên cả iOS và Android.
Trên iphone, bạn vào Cài đặt (setting) >> chọn điện thoại (phone) >> chọn Tắt tiếng cuộc gọi không rõ (Silence unknown callers) và bật nó lên.
Trên điện thoại Android, bạn vào app điện thoại >> Tìm đến phần Cài đặt (Setting) >> chọn Số nhận dạng người gọi và cuộc gọi làm phiền (caller IDs & spam) >> Sau đó bật lên 2 tùy chọn Xem số nhận dạng người gọi và số làm phiền (See caller and Spam ID) và Lọc cuộc gọi làm phiền (Filter spam calls) như hình bên dưới nhé.
5.2 Cách chặn và báo cáo Spam trên Facebook/Messenger
Báo cáo (Report): Khi thấy spam facebook hoặc spam trong messenger từ một tài khoản, hãy sử dụng tính năng “Báo cáo” để Facebook tự động xem xét và khóa tài khoản đó.
Bạn vào tin nhắn nghi spam, kéo xuống phía dưới mục Có gi đó không ổn >> Chọn nội dung muốn báo cáo và bấm gửi.
Hạn chế tin nhắn từ người lạ: Thiết lập quyền riêng tư chỉ cho phép bạn bè nhắn tin.
5.3 Cách lọc và chặn thư rác trong Gmail
Báo cáo Spam: Đánh dấu thư là “Báo cáo spam” giúp bộ lọc thư rác của Gmail trở nên thông minh hơn.
Hủy đăng ký (Unsubscribe): Đối với thư quảng cáo hợp pháp, hãy hủy đăng ký nếu bạn không muốn nhận nội dung đó, thay vì đánh dấu spam.
5.4 Cách chặn Spam trên Zalo
Chặn người lạ: Vào cài đặt quyền riêng tư để chặn tin nhắn từ người lạ.
Không chấp nhận lời mời kết bạn không rõ ràng: Giới hạn khả năng Spam tin nhắn là gì từ các tài khoản mới.
5.5 Giải pháp chống Spam cấp độ doanh nghiệp
Giải pháp Email Hosting chuyên nghiệp: Chuyển sang các nền tảng Email chuyên nghiệp hoặc các dịch vụ như Google Workspace, Microsoft 365 có bộ lọc Spam/Phishing mạnh mẽ được hỗ trợ bởi AI.
Giáo dục nhân viên: Tổ chức các buổi đào tạo về Đạo đức máy tính (Computer ethics) và nhận thức về Internet safety để nhận biết và xử lý các Email lừa đảo (Phishing).
6. Những câu hỏi thường gặp về Spam (FAQ)
6.1 Spam có phải là virus không?
Không. Spam không phải virus, nhưng thường chứa các liên kết hoặc tệp đính kèm độc hại để lây nhiễm virus/mã độc.
6.2 Gửi tin nhắn spam có phải là hành vi phạm pháp không?
Có. Gửi spam thương mại mà không có sự đồng ý của người nhận là vi phạm pháp luật về viễn thông và an toàn thông tin tại nhiều quốc gia.
6.3 Điều gì xảy ra nếu tôi trả lời thư rác?
Bạn xác nhận địa chỉ email/số điện thoại của mình là “active”, khiến bạn nhận được nhiều thư rác hơn trong tương lai.
6.4 Tin nhắn rác có thể hack điện thoại của bạn không?
Không trực tiếp. Nó chỉ có thể hack nếu bạn nhấp vào liên kết lừa đảo (Phishing). Hoặc bạn tải xuống tệp đính kèm chứa mã độc.
6.5 Tài khoản bị báo cáo Spam (Report Spam) có lấy lại được không?
Rất khó. Tài khoản thường bị khóa vĩnh viễn hoặc tạm ngưng vì vi phạm nghiêm trọng chính sách của nền tảng.
6.6 Sự khác biệt giữa Spam và Phishing (Lừa đảo) là gì?
Spam là bất kỳ tin nhắn hàng loạt không mong muốn nào. Phishing là một loại spam được thiết kế đặc biệt để đánh cắp thông tin cá nhân/mật khẩu.
6.7 Làm thế nào để phân biệt Email Spam và Email Marketing hợp pháp?
Email hợp pháp luôn có tùy chọn Hủy đăng ký (Unsubscribe) rõ ràng. Và bạn đã đồng ý nhận trước đó (Opt-in). Spam thì không có hoặc liên kết hủy không hoạt động.
7. Lời kết
Spam đã trở thành vấn đề phổ biến trong kỷ nguyên thông tin. Nó ảnh hưởng từ cá nhân đến doanh nghiệp. Hiểu spam là gì, nguồn gốc, rủi ro và cách phòng tránh là bước quan trọng để bảo vệ dữ liệu, tài khoản và an toàn Internet.
Áp dụng các kỹ thuật chống spam đúng cách giúp bạn duy trì sự an toàn trên mạng, tối ưu hiệu suất và bảo vệ uy tín thương hiệu.
Ngoài ra, hãy luôn cảnh giác và không nhấp vào các liên kết đáng ngờ!
