Quản trị rủi ro là gì? Cần hiểu tầm quan trọng và cách thực hiện

Rủi ro là yếu tố không thể tránh khỏi trong bất kỳ hoạt động kinh doanh nào. Nó xuất hiện từ nhiều nguồn khác nhau như các biến động của thị trường, hoạt động kinh doanh hay những yếu tố bên ngoài… Do đó, quản trị rủi ro đóng vai trò vô cùng quan trọng trong hoạt động kinh doanh.

Vậy quản trị rủi ro là gì? Có những phương pháp nào quản trị rủi ro hiệu quả?

Cùng tìm hiểu chi tiết!

1. Quản trị rủi ro là gì?

Quản trị rủi ro là một quá trình nhằm nhận diện, đánh giá, phân tích và xử lý những yếu tố gây ảnh hưởng tiêu cực đến  tổ chức, doanh nghiệp.

Những rủi ro có thể xuất phát từ nhiều nguồn khác nhau, bao gồm: tài chính, công nghệ, chiến lược quản lý hoặc các yếu tố khác như tai nạn, thiên tai…

2. Các loại rủi ro chính của doanh nghiệp là gì?

Có 3 loại rủi ro chính, đó là:

• Rủi ro hoạt động

Những rủi ro phát sinh từ các hoạt động kinh doanh hằng ngày. Chẳng hạn như:

• • Quản lý vận hành không hiệu quả
  • Quy trình kiểm soát nội bộ yếu kém
  • Sai sót của nhân viên
  • Hệ thống công nghệ thông tin lỗi thời
  • Gián đoạn chuỗi cung ứng
• Rủi ro tài chính

Những rủi ro liên quan đến tai chính của doanh nghiệp, do các yếu tố như:

• • Biến động tỷ giá hối đoái
  • Lãi suất thay đổi
  • Giá cả hàng hóa biến động
  • Rủi ro thanh khoản
  • Rủi ro tín dụng
• Rủi ro chiến lược

Những rủi ro có thể ảnh hưởng đến việc thực hiện chiến lược kinh doanh của doanh nghiệp, do các yếu tố sau tác động:

• • Đánh giá thị trường sai lầm
  • Ra quyết định chiến lược không phù hợp
  • Cạnh tranh gay gắt
  • Thay đổi về luật pháp và quy định
• Rủi ro khác:

Ngoài các rủi ro chính thì còn có một số rủi ro khác:

• • Rủi ro tuân thủ, liên quan đến việc không tuân thủ luật, quy định, tiêu chuẩn ngành
  • Rủi ro bảo mật, ảnh hưởng an ninh mạng, vi phạm dữ liệu
  • Rủi ro môi trường như thiên tai, biến đổi khí hậu, khan hiếm tài nguyên
  • Rủi ro pháp lý hoặc tranh chấp, kiện tụng
  • Rủi ro công nghệ như đổi mới công nghệ hoặc hư hỏng cơ sở hạ tầng CNTT
  • Rủi ro chính trị phát sinh từ sự thay đổi chính trị, chính sách thương mại

3. Tại sao doanh nghiệp cần quan tâm đến quản trị rủi ro?

Trong môi trường kinh doanh ngày càng phức tạp và biến động, quản trị rủi ro đóng vai trò vô cùng quan trọng đối với sự thành công và phát triển bền vững của doanh nghiệp.

3.1 Giảm thiểu tổn thất

Rủi ro tiềm ẩn khắp trong mọi hoạt động kinh doanh, nếu không được quản lý hiệu quả, có thể dẫn đến những tổn thất to lớn về tài chính, ảnh hưởng đến thương hiệu.

Vậy nên, quản trị rủi ro giúp doanh nghiệp giảm thiểu tổn thất bằng cách xác định, đánh giá và xử lý các rủi ro tiềm ẩn. Sau đó, lựa chọn các biện pháp phù hợp để xử lý từng rủi ro, giảm thiểu khả năng xảy ra tổn thất và bảo vệ giá trị của doanh nghiệp.

3.2 Nâng cao hiệu quả hoạt động

Quản trị rủi ro giúp doanh nghiệp xác định và loại bỏ các yếu tố tiềm ẩn gây ra sai sót. Từ đó giúp doanh nghiệp nâng cao hiệu quả và chất lượng hoạt động.

Ngoài ra, quản trị rủi ro cũng giúp doanh nghiệp tăng cường khả năng thích ứng với những thay đổi của môi trường kinh doanh. Cụ thể, khi lập kế hoạch dự phòng, doanh nghiệp sẽ có nhiều phương án ứng phó với rủi ro. Từ đó, duy trì hoạt động kinh doanh ổn định.

3.3 Thích ứng sự phát triển của công nghệ

Công nghệ mang lại nhiều cơ hội cho doanh nghiệp, nhưng cũng đi kèm với rủi ro về bảo mật dữ liệu và an ninh mạng. Việc lập kế hoạch quản trị rủi ro giúp doanh nghiệp bảo vệ hệ thống thông tin và dữ liệu của mình khỏi những nguy cơ bị tấn công.

3.4 Nâng cao lợi thế cạnh tranh

Doanh nghiệp có phương pháp quản trị rủi ro tốt sẽ tạo được niềm tin cho khách hàng, nhà đầu tư và đối tác. Từ đó giúp doanh nghiệp nâng cao lợi thế cạnh tranh trên thị trường.

Hơn thế nữa, doanh nghiệp có khả năng quản trị rủi ro tốt sẽ được đánh giá cao hơn về giá trị, thu hút được nhiều nhà đầu tư tiềm năng hơn.

3.5 Đáp ứng yêu cầu của pháp luật

Nhiều quốc gia có quy định về quản trị rủi ro đối với doanh nghiệp. Doanh nghiệp cần tuân thủ các quy định này để bảo vệ dữ liệu một cách an toàn và hợp pháp.

4. Các phương pháp quản trị rủi ro

Một số phương pháp quản trị rủi ro phổ biến như sau:

4.1 Phân tích PESTLE

PESTLE là viết tắt của Political (Chính trị), Economic (Kinh tế), Social (Xã hội), Technological (Công nghệ), Legal (Pháp luật) và Environmental (Môi trường).

Sau khi xác định các yếu tố PESTLE, doanh nghiệp cần đánh giá mức độ ảnh hưởng của từng yếu tố đến hoạt động kinh doanh của mình. Đồng thời, các yếu tố đó sẽ giúp doanh nghiệp có thể xác định những rủi ro tiềm ẩn có thể xảy ra.

4.2 Phân tích SWOT

SWOT là viết tắt của Strengths (Điểm mạnh), Weaknesses (Điểm yếu), Opportunities (Cơ hội) và Threats (Thách thức).

Mô hình SWOT giúp doanh nghiệp đánh giá nội lực và ngoại lực của mình. Từ đó nhận diện các rủi ro tiềm ẩn và lựa chọn phương pháp quản lý phù hợp.

4.3 Lập kế hoạch dự phòng

Lập kế hoạch dự phòng là quá trình xác định các biện pháp để ứng phó với những tình huống rủi ro tiềm ẩn có thể xảy ra.

Nhờ vậy, doanh nghiệp có thể giảm thiểu thiệt hại, duy trì hoạt động kinh doanh và nhanh chóng quay trở lại trạng thái bình thường sau khi rủi ro xảy ra. Lập kế hoạch dự phòng tập trung vào việc phòng ngừa và giảm thiểu rủi ro.

4.4 Giám sát môi trường kinh doanh

Giám sát môi trường kinh doanh là hoạt động thu thập và phân tích thông tin về những thay đổi bên trong và bên ngoài doanh nghiệp có thể ảnh hưởng đến hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp.

Từ đó, doanh nghiệp có thể nhận diện các rủi ro tiềm ẩn, đánh giá tác động và lựa chọn phương pháp ứng phó phù hợp.

5. Thách thức trong việc quản trị rủi ro cho doanh nghiệp

Quản trị rủi ro là một phần thiết yếu trong hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp. Tuy nhiên, việc triển khai quản trị rủi ro cũng đi kèm với nhiều thách thức:

5.1 Khó khăn trong việc nhận diện

Nhận diện rủi ro là bước đầu tiên và vô cùng quan trọng trong quá trình quản trị rủi ro. Tuy nhiên, doanh nghiệp thường gặp nhiều khó khăn trong việc nhận diện chúng.

Rủi ro có thể xuất hiện từ nhiều nguồn khác nhau, nhiều hình thức và mức độ nghiêm trọng. Một số rủi ro có thể dễ dàng nhận diện, nhưng cũng có những rủi ro tiềm ẩn, khó lường trước và có tính chất phức tạp, đòi hỏi phải có chuyên môn và kinh nghiệm.

Vì thế, doanh nghiệp cần đầu tư thời gian, nguồn lực và xây dựng chiến lược bài bản.

5.2 Thiếu phương pháp phù hợp

Mỗi loại rủi ro có đặc điểm và bản chất riêng, đòi hỏi cần có phương pháp ứng phó phù hợp để đạt hiệu quả cao nhất.

Doanh nghiệp cần tìm hiểu thông tin về các phương pháp quản trị rủi ro khác nhau, tham khảo ý kiến của các chuyên gia. Sau đó, so sánh để lựa chọn phương pháp phù hợp nhất với doanh nghiệp.

5.3 Tài nguyên hạn chế

Nhiều doanh nghiệp, đặc biệt là doanh nghiệp vừa và nhỏ, thường gặp khó khăn trong việc quản lý rủi ro do tài nguyên còn hạn chế.

Việc triển khai các biện pháp quản trị rủi ro có thể đòi hỏi nhiều nguồn lực về tài chính, nhân lực và công nghệ, mà không phải doanh nghiệp nào cũng có đủ khả năng đáp ứng.

5.4 Rủi ro do con người

Rủi ro do yếu tố con người là một trong những thách thức lớn nhất trong việc quản trị rủi ro cho doanh nghiệp. Rủi ro này xuất phát từ những hành vi, sai sót hoặc thiếu sót của con người trong quá trình thực hiện các hoạt động kinh doanh, dẫn đến những tổn thất hoặc thiệt hại cho doanh nghiệp.

Việc quản lý rủi ro do con người đòi hỏi doanh nghiệp cần có những chính sách, quy trình và biện pháp kiểm soát phù hợp.

6. Các bước thiết lập quy trình quản trị rủi ro

Dưới đây sẽ là 5 bước thiết yếu của quy trình quản trị rủi ro:

6.1 Xác định rủi ro

Bước đầu tiên, bạn cần xác định được các rủi ro mà doanh nghiệp thường gặp phải, xác định được càng nhiều càng tốt. Nếu doanh nghiệp sử dụng các giải pháp quản trị rủi ro thì các thông tin này sẽ được hiển thị trên hệ thống.

Để thực hiện hiệu quả bước xác định rủi ro, doanh nghiệp cần thực hiện các hoạt động như:

• Phân tích môi trường kinh doanh
• Xác định các nguồn rủi ro
• Thu thập thông tin từ nhiều nguồn khác nhau như báo cáo tài chính, báo cáo hoạt động…

6.2 Phân tích rủi ro

Tiếp đến, sau khi đã xác định rủi ro, cần phân tích cụ thể về nó. Mục tiêu của là để đánh giá mức độ nghiêm trọng và khả năng xảy ra của từng rủi ro.

Một số yếu tố cần xem xét khi phân tích rủi ro đó là:

• Mức độ nghiêm trọng của rủi ro: Mức độ thiệt hại tiềm ẩn mà rủi ro có thể gây ra cho doanh nghiệp.
• Khả năng xảy ra của rủi ro: Xác suất xảy ra rủi ro trong một khoảng thời gian nhất định.
• Tác động của rủi ro: Ảnh hưởng tiềm ẩn của rủi ro đến các hoạt động kinh doanh, tài chính, uy tín thương hiệu,… của doanh nghiệp.
• Mức độ kiểm soát: Khả năng kiểm soát rủi ro của doanh nghiệp.

Việc phân tích rủi ro cần được thực hiện một cách khách quan và dựa trên thông tin chính xác, đầy đủ. Doanh nghiệp có thể sử dụng nhiều phương pháp khác nhau như phân tích định tính, định lượng.

6.3 Đánh giá và xếp hạng rủi ro

Rủi ro cần được xếp hạng và ưu tiên, bởi vì các rủi ro thường có mức độ nghiêm trọng khác nhau. Bạn có thể sử dụng thang điểm hoặc phương pháp định lượng khác để đánh giá mức độ rủi ro theo từng tiêu chí đã xác định.

Bằng cách thực hiện đánh giá và xếp hạng rủi ro, doanh nghiệp có thể xác định mức độ ưu tiên. Sau đó, tập trung nguồn lực vào việc quản lý những rủi ro có nguy cơ cao nhất.

6.4 Xử lý rủi ro

Việc xử lý rủi ro cần được thực hiện một cách khoa học, có hệ thống và bài bản. Doanh nghiệp cần có đội ngũ nhân viên có trình độ chuyên môn và kinh nghiệm trong lĩnh vực quản trị rủi ro.

Ngoài ra, cần có sự tham gia của Ban lãnh đạo doanh nghiệp trong việc xây dựng và thực hiện chiến lược xử lý rủi ro.

Để xử lý rủi ro, doanh nghiệp cần:

• Lựa chọn phương pháp xử lý phù hợp với từng rủi ro cụ thể
• Kết hợp nhiều phương pháp khác nhau để đạt hiệu quả cao nhất
• Cập nhật và điều chỉnh phương pháp xử lý rủi ro thường xuyên

6.5 Theo dõi rủi ro

Mục tiêu của theo dõi và đánh giá rủi ro là đảm bảo rằng các biện pháp quản trị được thực hiện hiệu quả.

Ngoài ra, bạn cũng cần lưu ý một số yếu tố khi thực hiện theo dõi và đánh giá rủi ro:

• Tính toàn diện: Theo dõi và đánh giá tất cả rủi ro mà doanh nghiệp có thể gặp phải
• Tính khách quan: Thực hiện một cách khách quan dựa trên dữ liệu và thông tin chính xác.
• Tính kịp thời: Theo dõi và đánh giá rủi ro một cách kịp thời để doanh nghiệp có thể có biện pháp xử lý nhanh chóng.

7. Các giải pháp và công cụ hỗ trợ quản trị rủi ro cho doanh nghiệp 

Giải pháp hỗ trợ quản trị rủi ro là những công cụ, phần mềm và dịch vụ giúp doanh nghiệp tự động hóa và nâng cao hiệu quả quy trình quản trị rủi ro.

Dưới đây là một số các giải pháp quản trị rủi ro hàng đầu:

7.1 Phần mềm quản trị rủi ro AuditBoard

AuditBoard là giải pháp được thiết kế cho chuyên viên kiểm toán, hỗ trợ quản lý rủi ro hiệu quả. Các tính năng chính của AuditBoard bao gồm:

• Xác định, đánh giá, xử lý rủi ro
• Tạo quy trình đánh giá rủi ro
• Tạo báo cáo và quản lý dữ liệu
• Phân tích xu hướng về quản trị rủi ro
• …

Nhìn chung, AuditBoard tích hợp nhiều tính năng, hỗ trợ quản lý nhanh chóng rủi ro và theo dõi các hoạt động khác của doanh nghiệp.

7.2 Phần mềm quản trị rủi ro Balbix

Balbix Security Cloud là giải pháp an ninh mạng, nhằm phát hiện và giải quyết các mối đe dọa về bảo mật. Điểm khác biệt nổi bật của Balbix là khả năng định lượng rủi ro về mặt tài chính.

Nó có thể tính toán các rủi ro vi phạm dựa trên tài sản, lỗ hỏng dữ liệu… Ngoài ra, Balbix cũng cung cấp cho các tổ chức các công cụ để đánh giá mức độ nghiêm trọng của rủi ro, ưu tiên các biện pháp khắc phục và theo dõi hiệu quả.

7.3 Phần mềm quản trị rủi ro Diligent

Phần mềm Diligent, được triển khai trên nền tảng SaaS bao gồm các tính năng quản lý rủi ro như:

• Hợp nhất hồ sơ rủi ro
• Hỗ trợ điều chỉnh các hoạt động kiểm toán
• Tự động hóa, đánh giá rủi ro trên không gian mạng
• ….

Nhìn chung, Diligent Cosmos cho phép doanh nghiệp lưu trữ và quản lý tài liệu rủi ro. Bao gồm các báo cáo phân tích, kế hoạch xử lý và chính sách quản lý rủi ro.

7.4 Phần mềm quản trị rủi ro LogicManager

LogicManager là giải pháp quản lý rủi ro doanh nghiệp. LogicManager sử dụng AI dựa trên phân loại để tự động các rủi ro, dựa trên nhiều yếu tố.

Ngoài ra, LogicManager cung cấp cho bạn các công cụ để quản lý rủi ro hiệu quả. Cụ thể là việc phát triển các kế hoạch giảm thiểu rủi ro, theo dõi tiến trình và báo cáo.

LogicManager phù hợp sử dụng cho các tổ chức ở mọi quy mô. Doanh nghiệp vừa và nhỏ có thể sử dụng phần mềm này để xác định và quản lý các rủi ro. Doanh nghiệp lớn có thể sử dụng phần mềm này để quản lý rủi ro phức tạp trên nhiều bộ phận và khu vực địa lý.

7.5 Phần mềm quản trị rủi ro Onspring

Onspring là nền tảng dựa trên đám mây, hoạt động dựa trên quy trình quản lý rủi ro tự động. Onspring tích hợp và tổng hợp các dữ liệu rủi ro khác nhau. Từ rủi ro tài chính cho đến rủi ro hoạt động, tạo nên một giao diện tổng quan về mọi khía cạnh của rủi ro.

Onspring cung cấp các công cụ báo cáo và phân tích mạnh mẽ. Giúp người dùng hiểu rõ hơn về rủi ro của tổ chức. Đồng thời, hỗ trợ người dùng đưa ra các phương án ứng phó phù hợp.

8. Câu hỏi thường gặp về việc quản trị rủi ro

Dưới đây sẽ là giải đáp một số câu hỏi thường gặp:

8.1 Các yếu tố nào cần cân nhắc khi lựa chọn phần mềm quản trị rủi ro?

Khi lựa chọn phần mềm quản trị rủi ro, doanh nghiệp cần cân nhắc một số yếu tố sau:

• Nhu cầu của tổ chức
• Một số tính năng của phần mềm
• Chi phí triển khai
• Tính dễ sử dụng

8.2 Chi phí quản lý rủi ro là gì?

Chi phí rủi ro (COR) là tổng chi phí quản lý và tổn thất mà một doanh nghiệp phải chi trả.

8.3 Quản trị rủi ro có tốn kém không?

Có. Chi phí quản lý rủi ro cụ thể sẽ phụ thuộc vào nhiều yếu tố như:

• Quy mô và mức độ phức tạp của tổ chức
• Yêu cầu về tính năng của hệ thống
• Hình thức triển khai…

8.4 Các giải pháp quản lý rủi ro có phù hợp cho doanh nghiệp vừa và nhỏ không?

Có. Một số các giải pháp có phiên bản sử dụng miễn phí, phù hợp cho các doanh nghiệp vừa và nhỏ.

8.5 Có các xu hướng mới nào trong quản trị rủi ro?

Một số xu hướng mới trong quản trị rủi ro bao gồm:

• Sử dụng dữ liệu lớn
• Kết hợp phương pháp phân tích dự đoán
• Sử dụng các công cụ quản trị rủi ro dựa trên đám mây

9. Kết luận

Có thể thấy, quản trị rủi ro đóng vai trò vô cùng quan trọng đối với sự phát triển bền vững của doanh nghiệp.

Doanh nghiệp cần xây dựng và áp dụng hệ thống quản trị rủi ro bài bản, hiệu quả. Từ đó doanh nghiệp có thể đứng vững trước những biến động của thị trường và môi trường kinh doanh.